18 Eylül 2024 Çarşamba

HER SONBAHAR GELİŞİNDE


 

Bir keresinde anneannemin salça yaptığını hatırlıyorum. Saatlerce büyük bir kazanın içinde domates kaynatmıştı. İçine başka bir şey koymuş muydu bilmiyorum. Sonra iyice koyulaşan domatesi geniş bir tepsiye yayıp güneşin altına koymuştu.

Anneannem hamarat bir insan. Ondan öğrendiğim ama yapmayı beceremediğim birçok şey var. Mesela turşu. Sadece bir kere onun gibi yapmayı başarabildim, diğer denemelerim ya turşu bidonunun fışkırarak patlaması ya da biberlerin ve salatalıkların erimesiyle sonuçlandı. Mesela yoğurt yapmak. 5 seferden birinde anneannem gibi yapabiliyorum ama diğerleri sütün puding gibi bir şeye dönüşerek yoğurttan başka bir şey olmasıyla sonuçlanıyor, ortaya çıkan şeyin yenilip yenilemeyeceğini bilmiyorum. Herhalde mayasıyla alakalı bir sorun.

Geçen gün bir arkadaşım köyden sana süt getireyim dedi. 5 saatlik bir yol. Dedim ki uğraşma, sıcakta bozulur. Yine de getirdi ve beş kilo sütü içemeyeceğim için çok zekice bir karar alıp yoğurt yapayım dedim. Ama tahmin edin ne yoktu? Tabii ki maya. Evde maya olarak kullanabileceğim tek şey sade kefirdi. Sütü kaynattım. Ilımasını bekledim. Sonra içine kefiri karıştırdım. Biraz da bir yerlerden duyduğum için nohut attım içine. Bilin bakalım ne oldu? Kefirdeki bakteriler yoğurttakinden farklıymış, ortaya çıkan şey yoğurt olmadı kefir de olamadı çok tarif edilemez puding gibi ve sünen bir şey oldu. Yüzüne bakmaya korktuğum için dünden beri dolapta hala. Uzaktan bakınca yoğurda da benziyor hınzır şey. Mayası dışında her şeyi usulünce yaptım. Örneğin sulanmaması için kapak kapatmadım. Teorime göre kefir yerine içine tükürsem daha iyi yoğurt olurdu. Anneannem zeki kadın, her seferinde önceki yoğurttan saklar, ben bunu bir türlü hatırlayamadığım için sorun burada olabilir.

Şimdi kış gelirken ve domates vakti geçmek üzereyken elbette müthiş hünerlerimi salça yapmak için kullanmıycam. Zaten bunun için yeterli alanım da yok. Mecburen domates sosu yapmalıyım. 2 sene önce bunu öyle kafama takmıştım ve o kadar çok domates sosu yapmıştım ki domatesleri bitirmek 2 seneyi buldu. En azından bunda başarılı oldum diye düşünerek şimdi yine domates sosu yapıcam. Geçen seferki tecrübelerimden öğrendiğim bir şey var, domates sosunu sadece domatesten yapmamalısınız tatsız tuzsuz bir şey oluyor öyle. Bu sefer içine tuz atmayı, biraz yağ koymayı ve biraz da sarımsak koymayı unutmamalıyım. Anneannem görseydi gülmekten katılıp kalırdı.

Domatesi kaynatırken bir yandan da telefonda arkadaşımla konuşuyorum. Kardeşinin bilgisayarına virüs girmiş. Söylediklerine göre 10 çeşit virüs varmış. Arkadaşımın bilgisayarla pek arası yoktur. Kardeş ise sadece ödevden ödeve bilgisayarı kullanır. Telefondan tarif ederek virüs programı indirmelerini sağladım. Sonra tarama yapmalarını istedim. Programın virüsleri gördüğünü ama silemediğini ve ücret istediğini söyledi. Ücretsiz program önerdiğimden emindim oysa ki. Sonra birkaç program daha bulup söyledim ve indirmelerini istedim. Çalıştırırken de beni aramalarını, bensiz işlem yapmamalarını söyledim. Adım adım gidecektik. İki program daha denedik virüslerin silinmediğini söyledi. Tam olarak ne çeşit virüs olduklarını anlayamamıştım, onlar da bana sadece programın hâlâ on çeşit sorun tespit ettiğini, virüslerin hâlâ durduğunu söylüyordu.

Öyleydi böyleydi diye uğraşırken en sonunda anladım ki programlar en başından beri sadece tarayıcıya şifrelerinizi kaydetmeyin, kameranızın kapalı olduğuna emin olun, paralı sürüme geçin, size kraliçelere layık güvenlik sağlamaya devam edelim diye sadece öneriler veriyormuş. Olmayan virüsü aramışız. Aklımı çıldıracaktım. Bu arada benim domatesler ocağı batırdı tabii ama neyse ki yine iki yıllık stoğu hazırladım.

56 yorum:

  1. Merhabalar.
    Salça kaynatmak biraz eziyetli bir iştir. Pekmez kaynatmak da öyledir. Biz bu sene de yine hem pekmez, hem de salça kaynattık. Salçalık domatesler önce yıkanır, daha sonra dilimler halinde doğranır, daha sonra çekici gelir ve doğranmış domatesleri çeker, çekirdek ve püre bir yana suyu bir yana akar ve kaplara doldurulur. Önceden domates gibi hazırlanan bordo renki papya biberi de çekilir ve domates suyuna katılır. Biz salçayı güneşte kurutmayız. Kabarcıklar olup kabarcıklar patlayana kadar kaynatırız.

    Yoğurt yapmak için elinizde mayanız olmayabilir. Biz sürekli mayamızı bulundurduğumuz için, hiç maya sıkıntısı çekmedik. Ancak eşim daha önceleri nohuttan maya yapmayı denemişti ve olmuştu da. Ama nohut doğrudan mayalanacak yoğurdun içine atılmaz. Daha önce bir miktar nohut derin bir kavanozun dibine dizilir kaynatılmış bir bardak süt üzerine dökülür ve bir beze sarılarak ya da kapalı fırına konularak bir gün bekletilir, elde edilen karışım süzgeçten geçirilir. Üstte kalan nohutlu çökeltiyi süt ile ezerek elde ettiğiniz karışımı maya olarak kullanabilirdiniz. Ağaç yapraklarının üzerinde oluşan çiğden de yoğurt mayası yapılabiliyor. Tabi hazır maya varken, bu çileli ve eziyetli işe kimse girmek istemez. Ancak, merak edenler yapar.

    Güz mevsimi Eylül ayı ile geldi ve kendini hissettirmeye başladı. Pekmez, salça, turşu derken kış hazırlıklarına da başlandı. Bulgur, düğül ve yarma Temmuz-Ağustos aylarında yapıldı.
    Selam ve saygılarımla birlikte size sağlıklı, huzurlu ve mutlu günler dilerim.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. ra55.

      bu yazıyı iyi ki yazmışım. çok faydalı yorumlar geldi. teşekkür ederim bu yorumunuz için. yarma da nefis bir şey yaa :)

      Sil
  2. Yazını okurken hem güldüm hem de kendi mutfak maceralarım aklıma geldi! Anneannelerimizin elinin lezzeti ve becerikliliği gerçekten başka, biz ne kadar uğraşsak da onların seviyesine erişmek zor. Yoğurt yapma denemelerine de bayıldım, kefirli karışımın sonucu ilginç olmuş, belki ileride yeni bir tat keşfedersin! 😊 Domates sosu konusunda da İki yıllık stok müthiş bir başarı! 🙌 Eline sağlık

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. kayıp fısıltı.

      eveet büyüklerimiz gibi olamıyoruz. bir de, hazıra çok alıştık yaa. trendyol go gibi yanii :)

      Sil
  3. Selam deep yoğurt mayası olarak kefiri kullanman ve sonuçta süzülen yoğurt olmayan madde beni hasta yatağımda güldürdü. Recep Beyin maya tavsiyesi güzel. Maya yoğurtta çok önemli. Domateslerim geçen sene bozuldu. yapmaktan vaz geçtim. sana kolay gelsin . Afiyetle yemek nasip etsin. Sevgiyle kal.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. parıldayan çiçek.

      teşekkür ederiim. gülmek en güzel şey :)

      Sil
  4. Ben salça işine hiç girmiyorum. Evde yapılanlar salça değil domates sosu oluyor. Bir kere birinden kavanozda satın almıştım. Benim alelacele makarna için yaptığım sos bile bundan daha lezzetliydi. :)
    Şimdi başka birinden güneşte kurutulmuş alıyorum ve memnunum.

    Yoğurt için maya ayırmak şart. Çok bekletince o da ekşiyor gerçi. Ben bazen derin dondurucuya koyuyorum.
    Yoğurt tutmazsa ekmek hamuruna karıştırıyordum. :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhabalar.
      Evde salça yaparken, salça yapılacak domatesten tutun da diğer işlemleri de usulüne uygun güzel bir şekilde yapınca ortaya gerçekten çok güzel bir salça çıkıyor. Evde yapılan salçaya mutlaka piyasadan iyi kalite hazır salça alınarak ilave edilmeli. Örneğin biz 110 kg. domates papya biberli salçaya 10 kg. hazır salça ilave ederek kaynattık. Çok güzel ve lezzetli bir salça elde ettik. Biz salçayı biraz kaynatıp daha sonra da güneşletmeyiz; kabarcıklar oluşup, kabarcıklar patlayıncaya kadar kaynatırız.
      Selam ve saygılar.

      Sil
    2. müfred/ra55.

      teşekkürleer salça deneyimleri için :)

      Sil
  5. Oh afiyetler olsun, cefasi olsa da kışın çok güzel gidiyor domates sosları, hele ki domateslerin tadı olmadığı dönemlerde. :) Bu yazıda üslubun biraz farklıydı sanki deep, sanki blog kimliğinden başka, daha bir gerçek seni okuyor gibi hissettim niyeyse hihi :) biliyorsundur mutlaka, jersey sutler cok iyi diyorlar bir de yoğurt kaymak vs yapmak icin, belki onlarla daha kolay olur diye düşündüm okurken.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. küçük kara balık.

      öyküleştirmeden günlüğüme yazar gibi yazdım ivit :) jersey süt pekuuu :)

      Sil
  6. Süt var, maya yoksa kaynayan süte biraz sirke / tuz Katar süt kestirilip lor peynir yapılabilir. Geride kalan peynir altı suyu buzluğa atılıp harika tarhana çorbası ya da kek/poğaça yapılır. Aklında olsun Deep :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. manxcat/yüreğimin iklimi.

      oleeey teşekkürler faydalı bilgii :)

      Sil
  7. Ellerine sağlık deeptone hanım yaşadığın maceralarda güldürdü beni ama aklında bulunsun bizede biryerlerden süt geldiğinde annem hemen sütlaç yapar oda çünkü yoğurt falan yapamaz babaannemlerden alırız yoğurdumuzu peynirimizi çünkü anneannem İstanbul’da yaşamış annrmlere öğretsede öyle şeyleri annem beceremediğim düşünür ve uğraşmaya vakti olmadığı için genlede köyde büyümüş olan bu konuda yetenekli halamdan alırız arada bir

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. hümeyra özkan.

      köyde akraba olması bir şans yaniii :)

      Sil
  8. Afiyet oldun deep, bizde İki hafta önce salça isini tamamladık ancak birkaç hafta sonra zeytin hasadı başlıyor sonbahar bir döngü gibi bazen bu mevsimde diğer mevsimlere nazaran daha takılı kalıyorum, Adana'dan selamlarımı gönderiyorum sana deep :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. camdan düşler.

      zeytin hasadı mı ne güzeel :) teşekkür ederiiim :)

      Sil
  9. Kolay gelsin, güzel günlerde tüketin inşallah. Yaşadığın trajikomik olaya gülsem mi üzülsem mi bilemedim geçmiş olsun. :)

    YanıtlaSil
  10. Yoğurt için ev mayası bulman lazım hazır yoğurtla yaparsan yoğurt sünüyor , yani uzuyor. Bizim birtek turşu işi kaldı kısmetse onu da 1-2 haftaya yaparız inşallah. Allah sağlıkla sıhhatla yemeyi nasip etsin herkese.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. yüreğimin iklimi. hımm karnıbahar lahana turşusu seviyom aklımda olsun yapayıms :)

      Sil
  11. Köyde bol bol yoğurt mayaladım ben de ama 2 gün içinde acayip ekşimeye başladılar. Ben de bol bol ayran ve çorba yaptım:) mayanın durumu mühim, bir de fazla koymak da ekşimesini hızlandırıyor galiba.

    Salçayı kaynatarak yapmaz annem hiç, güneşi rahat içine alan bir pak icinde kestiği domatesleri birkaç gün bekletir, sonra onları eliyle mıncıklayıp iyice ezer ve tekrar bekletir, en son süzgeçten iyice ezerek geçirir ve tuzunu ekleyip full güneş altına bırakır. Suyunu iyice çekene kadar durur öyle güneş altında.Uzun ömürlü oluyor baya ve sıfır bozulma.

    Ben de güya kapya biber alçak da buzluk yapcam, tey tey teeeyyyy :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. vakti dem.

      hımm annenin salça tekniği de usta işiymiş :)

      Sil
  12. Bu kış hazırlıkları için en güzeli bol güneş alan bahçeli bir ev. Yoksa, bol güneş alan geniş teraslı bir ev...kaynatmakla da salça yapılmaz ki canım:))

    YanıtlaSil
  13. Yoğurt hariç tecrübe gerektiren Eylül ayı etkinliklerinden söz etmişsin Deep. Yoğurdun mayası ekşi değilse iyi mayalanıyor. En önemli püf noktalarından biri de kabı sıcak tutmak için çok sarmamak hatta hiç sarmamak. Ben fırın kabının içinde bekletiyorum. 6-8 saat arasında mayalanıyor. Ekşi olmasın diye 6-8 saat sonrasına saat kurup gece 03.00 - 02.00' lerde uyandığım ve yoğurdu dolaba kaldırmışlığım çoktur :))

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. yıldız.

      yoğurt bilgisiii teşekkür ederim. ne iyi oldu bu yazıyı yazmam :)

      Sil
  14. Bayağı uğraşıyorsun ne güzel. Ben de bu yıl ilk kez sos, marmelat falan yaptım. :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. duygu özkan.

      ay yaa bu işler zevkli domates turşu filan yanii :)

      Sil
  15. Domates yaparken ben içine kırmızı biber de ekliyorum. Rengi daha güzel oluyor. Bir de yeşil biberle menemenlik hazırlıyorum.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. ada deniz.

      menemenlik hazırlayıp buzluğa atmak de mi eveet :)

      Sil
  16. Deep,

    Anneanneni tanımak seni tanımak kadar güzel olurdu.

    Sevgiler

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. mai.

      onşar çok şeker oluyor ama de mi :)

      Sil
  17. benim de başarılı olduğum zeytin ve domates sosu :) turşular eriyor yoğurtlar nadiren tutuyor :) dolapta yemeyi unuttuğum bir kilo üzüm var bozulmamışlar ama kendilerini kaybedecekler diye korkuyorum onları marmelat gibi bişi yapmanın yolunu bulcam deneysel bir şölen :D

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. sessiz gemi.

      Oooo üzüm reçeli olabiler :)

      Sil
  18. Baştan sona gülümseyerek okudum yazını. Anneanneler çok maharetli ve büyücü gibiler gerçekten. Her şeyi çabucak ve mükemmel yapabilirler. Tamam, yemek işlerini diyerek sınırlandıralım. Ben de ne bilgisayardan ne böyle kışlık işlerinden anlarım. Tam beceriksizim. :) Seni tebrik ederim ve afiyet olsun. <3

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. ilkay.

      yaa onlardan öğrenebilirsek işte ne güzel yemek işlerini. bilgisayar ve telefon hataları çok zorluyor bazen bizleri :)

      Sil
  19. Çok uzun yıllardır yoğurdumu kendim yapıyorum ve artık hazır yoğurtları hiç yiyemiyoruz. Salça işine hiç girişmedim nedense benim için pek önemi olmadı onun:)) birde kızılcık ve vişne reçeli yaparım, çekirdeklerini ayıklaması zor olsa da kızılcığı hiç kaçırmam:) Afiyet olsun, elinize sağlık:)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. gül akça.

      kızılcık reçeli mi. bir düşüneyim bakayım bunuu :)

      Sil
  20. Her sonbahar gelişindeee... sarı sarı yapraklarlaaa, kuru dallar arasında.... Geçmişten geleceğe neler neler gelir insanın aklına:))

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. buraneros.

      ivit televizyondaki yeşilçam filmleriii :)

      Sil
  21. Sen çok yaşa e mi :) içine tükürsem daha iyiydi dediğin an, ben bittim gülmekten :)

    YanıtlaSil
  22. Her son bahar gelişince romantizmin gelmesi gerekirken bu domates ve salça aşkı nedir bizim ülkemizde? :)
    Bu arada kefir olayı çok kısmı harikaydı! :D
    Off teknolojiden sıyrılmak mümkün mü acaba? :/

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. my real.

      türk kadınının birinci vazifesi domates biber patlıcan, önce hangisi konacak kikiki :)

      Sil
  23. İki yıllık stoğu eritmende yardımcı olalım istersen Deep :)

    YanıtlaSil
  24. Eylül ile birlikte büyük salça yapım etkinliği başlıyor her yerde:) Ama güzel oluyor.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. turgay aksoy.

      eveet bir türk geleneği ve faydalıı :)

      Sil
  25. Eline sağlık:) Ben de sürekli deniyorum kışlık yapmayı.Bazen oluyor bazen olmuyor:)

    YanıtlaSil
  26. Ay ben geçen hafta turşu yaptım akıbetini henüz bilmiyorum çünkü annem "10 günden önce açma kapağını kavanozların" Dedi. Çok heyecanlı bir bekleyiş içerisindeyim. Domates sosunu yapsam mı yoksa çoktan vaktini geçirdim mi bilmiyorum 😅 ve daha önce yapmadığım için macera mı arıyorum kendime emin değilim🙃

    YanıtlaSil
  27. Deepcim bazı yazıları siliyorsun biliyorum ama blog için pek iyi değil. O linkler sürekli 404 hatası verir Google'da ☺️

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. derya.

      hımmm, blog ile ilgili eskiyen yazıları veya eski ağaç ev sohbetleri yazılarını siliyorum ivit yaa :)

      Sil